Dómsdagur

 Ég fór að hugsa um dómsdagselementið í atburðum liðinna vikna. Dómsdagur ber að hluta til í sér þverskurðarsýn á veruleikann. Þverskurðarhnífnum var brugðið þrisvar sinnum er starfsemi bankanna stöðvaðist. Sá hnífur frysti starfsemi hvers banka í einu bragði. Í sneiðinni eftir hnífsbragðið var síðan allt til sýnis sem því augnabliki tilheyrði, bæði gott og vont. Hið vonda stingur í augun og fær þann dóm að því er forkastað, úthýst. Það verður nærtækt viðfang reiði manna yfir persónulegum missi og almennum og er miklað og gert að útblásinni skýringu á því að svo fór sem fór. En þá er hætt við að menn sjái ekki lengur skóginn fyrir trjánum.Nú vill enginn kannast við að hafa hvatt útrásarvíkingana og vilja ekki muna þá aura sem hrutu af borði þeirra af því að þeir koma ekki lengur. Hver þolir að bera allt á borð sem tilheyrir gefnu augnabliki í lífi hans? Hversu margir vildu ekki hnika til þverskurðarhnífnum sem býst til að sneiða líf hvers manns? Flest orkar tvímælis þá gjört er, segir máltækið og sínum augum lítur hver á silfrið. Hver er málstokkurinn sem á lífið er lagður á og hvað er mælt?Hvað ef hafnarbylgjan úr austrinu hefði ekki risið svo snemma eða seint og skollið á ströndum okkar í annan tíma? Þá hefði kannski verið búið að koma Icesave-reikningunum í sér fyrirtæki eins og til stóð, eða ekki búið að finna þau innlán upp. Hvað ef menn hefðu gert eitthvað fyrr eða seinna, svona eða hinsegin?Dæmið ekki því með þeim dómi sem þér dæmið mun munuð þér dæmd verða (Mt 7:1) segir spekingurinn Jesús frá Nasaret. Þó verður ekki komist hjá því að leggja mat á hlutina en núna er það ekki hægt. Sá dómur sem tekur aðeins mið af þverskurðinum er einsýnn og ekki réttlátur. Til verður að koma mat á aðraganda, atburðarás og afleiðingum, tímafaktorinn verður að koma til. Þá verða kannski fleiri sekir en við ráðum við að vista í fangelsum okkar ef við sækjumst eftir refsingum. Líklega verður niðurstaðan óhjákvæmilega sú að við verðum eitt og sérhvert að taka einn eða fleiri “fanga” inn á heimili okkar!  Þá munum við ef til vill finna það að refsingin leggur einnig byrðar á þann sem refsar. Við munum mögulega borga brúsann af ævintýrinu og hann verður því stærri sem óðagotið við að koma fram dómi er meiri. Tökum því þess vegna rólega og spyrjum fremur um hitt sem þverskurðarmyndin sýnir, nefnilega það góða og heilbrigða, og höldum áfram með það. Kraftinn og hæfileikana sem gerði okkur talsvert stolt. Það var þrátt fyrir allt innistæða fyrir því stolti. Unga fólkið sem vann að útrásinni þarf ekki að koma heim með meira en sært stolt. Það má trúa því að ný tækfæri bíði og þau þurfa ekki að kosta svo mikið sem þetta.Hið góða á sér framtíð. Gætum þess bara að það fái þá framtíð sem það á skilið. Fordæmum ekki allan skóginn þó við finnum jafnvel nokkru meira en fölnað laufblað. Grisjum og plöntum nýju.

Út úr kreppunni

Þegar við veltumst um í ólgusjó leitar hugurinn óhjákvæmilega og áleitið í land og hversu mjög maður vildi nú heldur vera þar en í veltingnum. Nærtækt er að hugsa sér það land sem maður fór frá. Það þekkir maður best. Við erum þó í sömu stöðu og landnámsmennirnir forðum að við eigum þess ekki kost að snúa aftur til gamla landsins, en eins og forðum á munum við móta þjóðfélag framtíðarinnar á grundvelli hins gamla, kalla bæina, fjöllin og dalina sömu nöfnum og þar. Hyggið að gömlu götunum, hver þeirra hafi reynst hamingjuleið og farið hana, segir spekingurinn. Hvað var gott áður? Hvað reyndist best?Fjölskyldusamheldnin hefur ávallt reynst okkur vel. Tengslin innan stórfjölskyldunnar hafa verið þýðingarmikil og sagt okkur margt um það hver við erum. Styrkur hjónabandsins hefur jafnan verið meiri en samanlagður styrkur hjónanna og mörg hjón hafa reynst máttarstólpar börnum sínum og vinum og mörgum í kringum sig. Vináttan er dýrmæt líka. Ræktum þetta.Áræðni hefur líka verið mikilvægt einkenni á okkur og dugnaður. Við höfum unnið okkur fram úr mörgum vanda og jafnvel án þess að hafa formlega vinnu. Forsjá þarf að fylgja, ekki að fara fram úr sér. Höldum áfram að byggja upp heimili og fyrirtæki. Það var ekki margt athugvert við þann dugnað á seinustu árum. Kannski aðallega eitt: Við fórum of langt fram úr okkur og höfðum ekki gott borð fyrir báru.Heiðarleiki og áreiðanleiki hafa reynst ómissandi grundvöllur samvinnu og viðskipta. Að hafa það í huga að græða á annara kostnað hefur ekki reynst gæfulegt og er að einhverju leyti orsök þess að svo fór sem fór. Þegar þrengir að núna má ekki víkja af vegi heiðarleikans því við þurfum að geta búið saman áfram. Því skyldi enginn freista þess að bjarga sér á annars kostnað. Láti hver sé nægja það sem hann þarf og seilist ekki ofan í annara vasa eftir meiru – og láti sig heldur vanta eitthvað en skemma sig á gripdeildum.Í erfiðleikum hefur trúin gefið styrk og á góðri siglingu hefur hún stækkað gleðina. Í erfiðleikum hefur þessi þjóð risið undir byrði sinni með hjálp trúarinnar á forsjón Guðs, fundið að Frelsarinn vísaði ávallt á færa leið. Guð vors lands veitir því vernd og landsins börnum blessun að nýju.Hvort sem krýnist þessi þjóðþyrnum eða rósum,hennar sögur, hennar ljóð,hennar líf vér kjósum.Jóhannes úr Kötlum